بۆچی حکومەتی عێراق بەهاوکاری چەند بەرپرسێکی کورد پاڵپشتی دارایی میلیشیا تیروریستەکانی لایەنگری ئێران دەکات؟

بۆچی حکومەتی عێراق بەهاوکاری چەند بەرپرسێکی کورد پاڵپشتی دارایی میلیشیا تیروریستەکانی لایەنگری ئێران دەکات؟ میراتی سەرباز و کارمەندانی بندیوار ئەوە پیشان دەدات کە کارمەندانی نوێی PMU دەتوانن لە بنەڕەتدا "میلیشیا تونڕەوەکان " بن، و ئەمەش ڕۆڵی PMU لە سپیکردنەوەی پارە بەناوی IRGC ڕوون دەکاتەوە. مووچەی چەکدارانی هێزەکانی کۆکردنەوەی جەماوەری (الحشد الشعبي )و فەرمانبەرانی خەیاڵی بە دیناری عێراقی دەدرێت. سوپای پاسدارانی ئێران و شوێنکەوتوانی عێراقی ئەم پارەیە دەگۆڕن لە بەرژەوەندی ئێران بۆ دۆلاری ئەمریکی لە بانکە بچووکەکانی عێراق و کوردستان و بازاڕو دوکانەکانی ئاڵوگۆڕکردن.بە دۆلار بەهاوکاری بەرپرسانی کورد لە هەرێمی کوردستان . عێراق خەریکە بودجەیەک پەسەند دەکات کە بڕی دوو ملیار و ٨٠٠ ملیۆن دۆلار بۆ میلیشیا شیعەکانی ناسراو بە یەکینەکانی کۆکردنەوەی جەماوەری(الحشد الشعبي)، کە بە بەراورد بە بودجەی پێشووی ساڵی ٢٠٢١ بە بڕی ٦٠٠ ملیۆن دۆلار زیادی کردووە. پارەی زیاتری حکومەت ڕێگە بە هێزەکانی کۆکردنەوەی جەماوەری (الحشد الشعبي )دەدات کە تیپەکانی حزبوڵای لایەنگری تاران و گروپەکانی عەسائیبی ئەهلی حەق ی تیرۆریست (بە تۆڕی خەزعەلی ناسراوە) و لیواکانی ئەشتار لە لیستی ڕێکخراوە تیرۆریستییە بیانییەکانی ئەمریکادا لەخۆدەگرێت، نزیکەی دوو هێندە بێت پلەکانیان لە ١٢٢ هەزارەوە بۆ ٢٣٨ هەزار ئەندام. ئەم زیادبوونی بودجەیە ناتوانرێت ڕوون بکرێتەوە، بەو پێیەی یەکینەکانی کۆکردنەوەی جەماوەری (الحشد الشعبي )بۆ لەناوبردنی داعش پێکهێنراون، کە ئێستا لەژێر کۆنتڕۆڵدایە. لەگەڵ نزیکبوونەوەی کورتهێنانی ساڵانەی 50 ملیار دۆلار، لەگەڵ بەرزکردنەوەی باجەکانی بەغدا بۆ دابینکردنی خەرجییەکانی، ئەوەی زۆر سەرسوڕهێنەرە ئەوەیە کە عێراق هێشتا بودجەی هێزێکی نیمچە سەربازیی دابین دەکات کە بودجەکەی هاوتایە لەگەڵ 40%ی بودجەی وەزارەتی بەرگری عێراق، و قەبارەکەشی گەورەترە لە سوپای ئاسایی وڵاتانی دراوسێ، وەک ئوردن و کوێت. کەواتە بۆچی عێراق کە پارەی کەمی هەیە، ئەو بۆ ئەو ڕێکخراوانە دابین دەکات کە کەوتوونەتە ژێر سزاکانی ئەمریکاوە؟ وەڵامەکە ئەوەیە ئەگەری ئەوە هەیە کە پەرەسەندنەکانی دژی ئەلسودانی بەهۆی ڕەتکردنەوەی سەرۆکوەزیرانەوە بووبێت کە شانبەشانی میلیشیای لایەنگری ئێران بوەستێت لە ڕووبەڕووبوونەوەی لەگەڵیان . دوای داڕمانی سوپای نیشتیمانی بەهۆی داعش لە موسڵ لە ساڵی ٢٠١٤، کولتوری سەربازی عێراق تووشی گەندەڵی بوو، ئەفسەرەکان پۆستەکانیان کڕی و یەکەکانی "وەک کۆمپانیا خاوەن داهاتێکی جێگیر" بەکاردەهێنن، بەپێی شیکارییەک لەو کاتەدا. بۆ نموونە ئەفسەرەکان هەواڵی ئۆتۆمبێلی کەمئەندامانیان بە نهێنی دەهێشتەوە بۆ ئەوەی بەردەوام بن لە وەرگرتنی پارە بۆ سووتەمەنی، هەروەها باجیان لەسەر مووچەی سەربازەکان دەدا کە زۆربەیان لە ئاسوودەیی ژووری میوانەکانیانەوە خزمەتیان دەکرد، لە ڕاستیدا لە لیستی مووچەی سەربازیدا هێندەی ٥٠ هەزار کەس هەبوون "سەربازە بندیوارەکان و" و ٣٠٠ هەزار "کارمەند" ی ساختە، کە یەکسانە بە لەسەدا ١٠ی هێزی کار لە کەرتی گشتیدا. بەهۆی گەمارۆکانی واشنتۆن لە ناوخۆی ئێراندا کەمیی لە دابینکردنی دۆلاردا هەیە، فرۆشگاکانی دراوی عێراقیش لە زیادکردنی ئاشکرای ڕۆژانەی بانکی ناوەندی عێراقدا دینارەکانیان بە دۆلار دەگۆڕنەوە، کە ڕۆژانە بە تێکڕا 250 ملیۆن دۆلار بە شێوەی نەختینە خەرج دەکات. بەم شێوەیە سەرەڕای زیادەی دۆلاری بەغدا کە زیاتر لە ٢٩ ملیار دۆلارە لە داهاتی نەوت، دیناری عێراقی بەردەوام لە ململانێدایە بەرامبەر بە دۆلاری ئەمریکی و پێدەچێت زۆربەی ئەم پارەیە لە ڕێگەی بەرپرسان و دەسەڵات دارانی کوردەوە ڕێگەی خۆی بۆ ئێران بدۆزێتەوە. هۆکاری دووەم کە تاران پاڵدەنێت بۆ ناچارکردنی بەغدا بۆ دابینکردنی بودجە بۆ یەکینەکانی کۆکردنەوەی جەماوەری، (الحشد الشعبي )ئەوەیە کە لە کۆی ٦٧ کەتیبە (هەر کەتیبەیەک میلیشیای خۆیەتی)، ٤٣ کەتیبەی دڵسۆزی ڕژێمی ئیسلامی ئێران هەیە و یارمەتی تارانیان دا کە بە مشتێکی ئاسنین ناڕەزایەتییە ئاشتیخوازانە لەت بکات ، و پێدەچێت دڵسۆزانی ئێران لە عێراق بن هەوڵی کوشتنی ناڕەزایانی ئێران دەدرێت وە هەوڵدراوە کە چالاکوانانی دژە ئێرانی تیرۆر بکرێت.وە دژی حیزبەکانی ڕۆژهەڵاتیش هەنگاویان ناوە . بۆ لە ناو بردن و سەرکوتکردنیان و چەک کردنیان.بۆ هەتاهەتایی و وە لە ناو خاکی عێراق دەست بە سەریان بکەن . هەروەها دڵسۆزانی عێراقی بۆ تاران خەریکی ڕفاندن بوون بۆ فیدیە و بەڵگەنامەی ساختەی موڵک و ماڵی، هەروەها پێدەچێت یەکینەکانی کۆکردنەوەی جەماوەری (الحشد الشعبي )لەگەڵ میلیشیا خوشکەکانی لوبنان و سوریا لە بازرگانی کاپتاگۆن تێوەگلابن، کە مادەی هۆشبەرێکی هەرزانە و قازانجێکی زۆر بەدەستدەهێنێت.لە ڕێگەی دۆستە خۆفرۆشە کوردەکانیانەوە . هەرچەندە زیادەی دۆلاری بەغدا لە 29 ملیار دۆلار تێدەپەڕێت، بەڵام دیناری عێراقی بەردەوام لە ململانێدایە بەرامبەر بە دۆلاری ئەمریکی و پێدەچێت زۆرینەی ئەم پارەیە ڕێگەی خۆی بۆ ئێران بدۆزێتەوە. هەروەک چۆن حیزبوڵڵای لوبنانی دەستی بەسەر زەوییە بەرفراوانەکاندا گرت و لەگەڵ لوبنانییە غەیرە شیعەکان لەسەر خانووبەرە تێکهەڵچوون، لیواکانی حزبوڵای عێراقیش ئەو موڵکە بۆ بەهێزکردنی پێگەی خۆی بەکاردەهێنن.، تەنانەت کەتەیب حزبوڵڵای لوبنان بانگەشەی ئەوەی کرد کە عێراقییە سوننەکانی - کە گوایە چەکداری داعشن - چەکیان داماڵیوە بەهۆی قاچاخکردنی مادەی هۆشبەر لەو ناوچەیە. لە کۆتاییدا پۆلیس توانی گەمارۆی میلیشیاکان بدات و داوای تەسلیمبوونیان بکات. دوای ئه وه ی هه ندێک په یوه ندی ته له فۆنییان کرد، ئه ندامانی حزبوڵای که ته یب به بێ تۆمه ت و ده ستگیرکردنیان ئازاد کران، سه ڕه ڕای ئه وه ی هه واڵه کان باس له کوژرانی دوو ئه فسه ڕی پۆلیسی لێکه وته وه . میلیشیای عەسائیبی ئەهلی حەق کە لایەنگری ئێرانە، بەهۆی پەکخستنی ئۆپەراسیۆنەکە لەلایەن پۆلیسی فیدراڵیەوە تووڕە بوون، سەرۆکوەزیرانی عێراقیان، محەمەد شیعە سودانی تۆمەتبار کرد بەوەی "پەیڕەوی لە ئیرادەی جولەکەکان دەکات و بەرگرییان لێدەکات و خزمەتگوزاری پێشکەشیان دەکات". میلیشیاکە ئاماژەیان بەوەکردوە کە : هەرکەسێک باوەڕی بە ئەرکی فەرماندەی ئیمام هەبێت، عەلی خامنەیی، ڕێبەری مەزنی ئێران، “دەبێت ملکەچی خواستی ئەو ڕێبەرە بێت و ئەمریکییەکان لە عێراق دەربکات”. پێدەچێت ئەو هەڵچوونە دژ بە ئەلسودانی بەهۆی ڕەتکردنەوەی سەرۆکوەزیرانەوە بووبێت لە پاڵ میلیشیا لایەنگرەکانی ئێران لە ڕووبەڕووبوونەوە لەگەڵیان لە. میلیشیاکان زۆرجار ئەم ناوچەیەیان بۆ هەڵگرتنی چەک و تەقاندنی موشەکی کاتیۆشا لە ناوچەی سەوز کە ناوچە قەڵادارەکانی حکومەتە لە بەغدا بەکاردەهێنا. واشنتۆن درک بەوە دەکات کە یەکینەکانی کۆکردنەوەی جەماوەری(الحشد الشعبي) عێراق تێکدەدەن. ئالینا ڕۆمانۆڤسکی باڵیۆزی ئەمریکا لە بەغدا لە چاوپێکەوتنێکی مانگی ڕابردوودا ئەمەی ڕاگەیاند، ئەمەش وایکرد کەتایب حزبوڵڵا وەڵام بداتەوە و تۆمەتبارکردنی ئەلسودانی بە دامەزراندنی یاریدەدەر کە بوکەڵەی دەستی واشنتۆنە. ئەم لێدوانە وەک ڕەخنەیەک لە عەبدولئەمیر ئەلشەمەری وەزیری ناوخۆ سەیرکرا، کە پیاوێکی سەربازی پیشەیی بە پێکدادان لەگەڵ میلیشیاکان بۆ سەپاندنی یاسا و ڕێسا و سەروەری دەوڵەت ناسراوە. بەڵام ئەوەی کە میلیشیاکان و هاوپەیمانەکانی دیکەی ئێران لە دوایین بوودجەی عێراقدا زیادبوونی تەرخانکردنەکانیان بەخۆیەوە بینیوە، ئاماژەیە بۆ ئەوەی کە ئەو گرووپانە خەریکە کاریگەرییان زیاتر دەبێت و ئەمریکاش دەبێت هاوپەیمانە عێراقییەکانی بتوانن بەرامبەر میلیشیاکانی تاران بوەستنەوە و گەندەڵی و فراوانبوونیان ڕابگرن .بۆ هەمیشەیی. بنار سەلیم بابکر