ئیدارەی سەرۆک جۆ بایدن ئامانجی ئەوەیە ساڵانە ١٢٥ هەزار پەنابەر وەربگرێت

ئیدارەی سەرۆک جۆ بایدن ئامانجی ئەوەیە ساڵانە ١٢٥ هەزار پەنابەر وەربگرێت

ڕۆژی پێنجشەممە ئیدارەی ئەمریکا بەرنامەیەکی نوێی

دەستپێکرد، بۆ وەرگرتنی پەنابەران لە هەموو جیهانەوە و ڕێگەدان بە هاووڵاتیانی ئەمریکی بۆ وەرگرتنیان و سپۆنسەرکردنیان لە ناوخۆیئەمریکا، هەروەها ئیدارەی سەرۆک جۆ بایدن ئامانجی ئەوەیە ساڵانە ١٢٥ هەزار پەنابەر وەربگرێت کە لە نێویاندا ئۆکراینی و ئەفغانی و... پەنابەرانی ئەمریکای لاتین و ئەو وڵاتانەی کە بەهۆی شەڕ و ململانێ سیاسییەکانەوە دڕاون.

ئەنتۆنی بلینکن وەزیری دەرەوەی ئەمریکا ئەو بەرنامەیەی کە ناوی فەیلەقی بەخێرهاتنی لێنراوە، بە "بوێرترین دەستپێشخەریینیشتەجێکردنی پەنابەران لە ماوەی چوار دەیەدا وەسف دەکات و لەسەر نەریتێکی ئەمریکی بنیات دەنرێت کە پەنابەری دابین دەکات ونیشاندانی بەخشندەیی گەلی ئەمریکایە".

بەپێی ئەو پرۆگرامە، هەر ئەمریکییەک دەتوانێت بۆ یەکەمجار سپۆنسەر و سپۆنسەری پەنابەرێک بکات لە ئەمریکا بەبێ وەرگرتنیڕەزامەندی لە ڕێگەی کۆمەڵە و ڕێکخراوە ناحکومییەکان و پرۆسەی لۆجستیکی ئاڵۆزەوە.  ئامانجی بەرنامەکە زیادکردنی ژمارەی پەنابەرانە،بەو پێیەی ئامانجی 10 هەزار ئەمریکییە بۆ میوانداری و چاودێریکردنی 5 هەزار پەنابەر.

بەپێی ئەو پرۆگرامە نوێیە، خێزانی پێنج کەسی بەلایەنی کەمەوە دەتوانن داوای سپۆنسەری پەنابەران بکەن و یارمەتیان بدەن بۆخۆگونجاندن لەگەڵ ژیان لە ئەمریکا، بە هاوکاری کۆمەڵەی ڕێکخراوە قازانج نەویستەکانی نیشتەجێکردن.

هیچ هاندانێکی دارایی نییە بۆ ئەمریکییەکان کە بەشداری بەرنامەکە دەکەن، بەڵام دەبێت بیسەلمێنن کە لانیکەم دوو هەزار و ٢٧٥ دۆلاریانهەیە و ئەم بڕە پارەیە دەتوانرێت بۆ خەرجکردنی هەر پەنابەرێک بۆ کڕینی خۆراک و جلوبەرگ و پێداویستییە سەرەتاییەکانی دیکە دابینبکرێت.

بەرپرسێکی باڵای وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا ئەمڕۆ پێنجشەممە ڕایگەیاند، ئەو ئەمریکییانەی دەیانەوێت ناویان تۆمار بکەن بۆ ئەوپرۆگرامە دەبێت بیسەلمێنن کە دەتوانن ئەو پارەیە تەرخان بکەن، کە دەچێتە "بۆ پێشکەشکردنی پاڵپشتی سەرەتایی بۆ پەنابەران بۆ سێمانگی یەکەمی کە لە وڵاتەکەدان"، ئاماژەی بەوەشکرد کە... پارە دەچێتە سەر شتگەلێکی وەکو پارەی زەمانەت بەکرێدانی شوقە و جل وبەرگ و مۆبیلیات.  ئەو بەرپرسە گوتیشی: "ئامانج ئەوەیە کە ئاوارەکان بە زووترین کات پشت بە خۆیان ببەستن".  ئەو بەرپرسە باڵایەیوەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا ئاماژەی بەوەدا کە "هەموو ئەو پەنابەرانەی کە لەلایەن سپۆنسەرێکی تایبەتەوە پاڵپشتی دەکرێن، لەڕێگەیهەمان پشکنینی ئەمنی بەرفراوان کە پێویستە بۆ هەموو ئەو پەنابەرانەی لە ئەمریکا وەرگیراون، پاکدەکرێنەوە".

جولیتا ڤاڵس-نۆیس، یاریدەدەر دەڵێت، پرۆگرامەکە پێویستی بە گروپێک هەیە کە لانیکەم پێنج کەسی تێدابێت، نەک کەسێک کە ڕەنگەبتوانێت کەمترین بڕە پارە کۆبکاتەوە، چونکە کارەکان بۆ یارمەتیدانی پەنابەرانی سپۆنسەرکراو "زۆر زیاترە لەوەی ئەمریکییەک دەتوانێتبیکات". وەزیری دەرەوە بۆ دانیشتووان و پەنابەران و کۆچبەری.. بە تەنیا ئاسایی.

ئەمڕۆ پێنجشەممە لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا لە وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا ڕایگەیاند، "بابەتی پارە نییە، بەڵکو پەیوەندی بەپابەندبوونەوە هەیە، پەیوەندی بە کۆکردنەوەی خەڵک و پێکهێنانی گروپێکەوە هەیە، بۆ ئەوەی پەنابەران زیاتر لە کەسێکیان هەبێت کە بتواننڕووی تێبکەن و لەگەڵیدا کاربکەن".

ئەو ڕوونی کردەوە کە کارێکی زۆر هەیە لە چاودێریکردنی پەنابەران – یارمەتیدانیان بۆ دۆزینەوەی قوتابخانە، یارمەتیدانیان بۆ دۆزینەوەیخانووی گونجاو، ناونوسکردنی منداڵەکانیان لە قوتابخانە، یارمەتیدانیان بۆ دۆزینەوەی کار، نیشاندانی پەنابەران لە کوێیە دەرمانخانەکە و چپاسێک بگرن.  ئاماژەی بەوەشکردووە، "ئەوە زۆر زیاترە لەوەی کە ئەمریکییەکی ئاسایی دەتوانێت بیکات".  بۆیە ئێمە پێمان وایە ناساندنیگروپێک لە ٥ کەسی یان زیاتر لە ئەمریکییەکان ئەگەری سەرکەوتنی زیاترە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەو گروپانە دەتوانن "لە هەموو ئایین و ڕژێمەکانی کۆمەڵگاوە بن، لەوانە خۆبەخشانی کۆمەڵایەتی، گروپە ئایینی ومەدەنییەکان، پێشمەرگە دێرینەکان، بازرگانییەکان، کۆلێژەکان و زانکۆکان".  ئەو ژنە دووپاتی کردەوە کە دەسەڵاتدارانی ئەمەریکا پێشتر20 هەزار چاوپێکەوتنیان لە دەرەوەی وڵات تەواوکردووە بۆ ئەوانەی داوای مافی پەنابەری لە ئەمریکا دەکەن و وتی "پێشبینی دەکەین ئەمکەسانە لە چەند مانگی داهاتوودا دەست بە گەیشتنیان بکەن".

سپۆنسەرەکان لەلایەن کۆمەڵەی ڕێکخراوە قازانج نەویستەکانەوە پشکنینیان بۆ دەکرێت و پەسەند دەکرێن، کە لە وەزارەتی دەرەوە پارەوەردەگرن.  سپۆنسەرەکان دەبێت "پلانی بەخێرهاتن"ێکی ورد پێشکەش بکەن کە چۆن پلانیان هەیە بۆ وەرگرتنی پەنابەران، بەستنەوەیان بەشوێنی نیشتەجێبوون و هەلی کار و قوتابخانەکانەوە.

ئیدارەی بایدن پاڵ بەو بەرنامە نوێیە نا، دوای ئەوەی ڕەخنەی لە دابەزینی ڕێژەی وەرگرتنی پەنابەران لە ئەمریکا لە ساڵانی ڕابردوودا گیرا،دوای ئەوەی دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی پێشووی ئەمریکا سەقفی وەرگرتنی پەنابەرانی بۆ نزمترین ئاستی مێژوویی خۆی دابەزاند.  هەرچەندەئیدارەی بایدن لەماوەی دوو ساڵی دارایی ڕابردوودا سەقفەکەی بۆ 125 هەزار بەرزکردەوە، بەڵام بەپێی ئامارەکانی وەزارەتی دەرەوەیئەمریکا، ڕێژەی وەرگرتنی پەنابەران لە ماوەی مانگەکانی ئەیلولی 2022 تا مانگی یەک لە 6 هەزار و 750 پەنابەر تێنەپەڕیوە کەڕەزامەندییان لەسەر مانەوە لە ئەمریکا دراوە.

کۆمەڵە فریاگوزارییەکانی پەنابەران و ڕێکخراوە ناحکومییەکان پێشوازییان لە بەرنامە نوێیەکە کرد.  کریش ئۆمارا، بەڕێوەبەری کۆمەڵەیلۆتەران بۆ کۆچبەران و پەنابەران، ڕایگەیاند، پێویستە ئیدارەی بایدن پرۆسەی وەرگرتنی پەنابەران ئاسان بکات و ئەولەویەتێکی پێبدات،چونکە ژمارەی ئەوانەی وەرگیراون هێشتا، بەداخەوە، لە ماوەی ساڵی دارایی ئێستادا زۆر کەمە .

ئامارەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە ژمارەی پەنابەران و ئاوارەکان لە جیهاندا لە ناوەڕاستی ساڵی ٢٠ ٢٢ سەد ملیۆنکەسی تێپەڕاندووە، بەو پێیەی لەشکرکێشی ڕووسیا بۆ سەر ئۆکرانیا بووە هۆی لێشاوی زیاتری پەنابەران، بۆ ئەوەی قەیرانی ئاوارەبوون وپەنابەری لە... ئەفغانستان و ڤەنزوێلا و میانمار.  لە ماوەی دەیەی ڕابردوودا ژمارەی پەنابەرانی سوریای شەڕلێدراو بۆ وڵاتانی ئەوروپا بۆسەدان هەزار پەنابەر بەرزبووەتەوە، تورکیا زۆرترین ژمارەی پەنابەرانی لەخۆگرتووە و گەیشتووەتە سێ ملیۆن و 700 هەزار پەنابەر، لەدوای ئەویش کۆڵۆمبیا دێت کە میوانداری پەنابەرانی ڤەنزوێلا دەکات و ئەڵمانیاش دێت کە… میوانداری ژمارەیەکی زۆر لە پەنابەران دەکات.